INFOMAYA

KU K’UBA’AL INICIATIVA TI’AL U TÚUMBENIL LE U A’ALMAJT’AANIL TSÉEN WAKAXIL TI’AL YUCATÁN
2025-10-02
Tu noj kaajil Jo’, Yucatán 2 ti’ octubre 2025
Aktáan Sesión ti’ u Plenoi Congreso Yucatan k’ub le iniciativa ti’al u jóok’sa’al u túumben a’almajt’aanil Ley Ganadera ti’al Yucatán, ku totjáantik le u táakmukta’al u presupuestoi áantajil ti’al u yanktáanta’al le talamil ku máansik le u jmeeyjilo’obil, bey xan le u ch’a’ajo’olta’al u modernización bix u meyajta’al , le u kaáaanta’al yéetel ka táakbesa’ak ichil u meyajiljun xéet lu’um ti’al u p’a’akal che’ k’ajóola’al bey sistemas silvopastoriles, u noj tuukulil ti’al u meyajta’al le ganadería je’ex bix k’a’ananilob yéetel ti’al ma’ u yantal talamil way t- lu’umil
Le u presidentei le u Juntai de Gobierno y Coordinación Política del Congreso, diputado Wilmer Monforte Marfil (morena),tu tiskbaltaj, le uchben a’almajt’aaniloob ma’tech u táakbesik le tusbeelil trazabilidad, exportaciones,k’ja’anilo’ob wáa le u tusbeelil u kalampajal sijnáalil, bejal ku táakbesa’al ichil le iniciativa.
U láak’ iniciativa k’ubana aktáan sesión ti’al u tusbeelta’al u ch’úukta’al le okolwakaxil wáa abigeato, tsikbalta’ab tumeen le u diputadoi morena, Wilber Dzul Canul,ti’al u táakbes’al penal bey túumben loobil le okol wakaxil ichil le Código Penal way Yucatán.
Le diputadai morena, Neyda Aracelly Pat Dzul, tu k’ubaj le iniciativa “Hogar Protegido: Vida Digna y Segura” ku totjpáantik le u kaláanta’al u taanaj le nojoch wíiniko’ob ti’al ma’ u to’okol tiob tumeen u paalal.
Bey xa le diputadoi morena, Daniel Enrique González Quintal,tu taasaj le iniciativa ti’al u k’e’exel le u a’almajt’aanil Orgánica le Tribunal de Justicia Administrativa ti’ u lu’umil Yucatán yéet el el u a’almajt’aanil Fiscalización ti’al Cuenta Pública way yucatan
Ichil Asuntos Generales máano’ob aktáan trbuna t’aan le Diputadosi morena, Germán Quintal Medina, José Julián Bustillos Medina, Daniel Enrique González Quintal, Mario Alejandro Cuevas Mena y María Esther Magadán Alonzo; le u diputadoi PT Partido del Trabajo, Francisco Rosas Villavicencio; le u diputadosi PAN, María Teresa Boehm Calero, Álvaro Cetina Puerto y Roger José Torres Peniche.
Bey xan jets’a’ab u t’aanil kun káajbal u tsikbe’enil le declaratoria ikil u áaprobaarta’al tumeen municipios le minuta ikil u jeltúumbensa’al le u Constitución Política u lu’umil Yucatán ti’al u kalampajal le u derechos le kajnáalo’ob ti’ le comunidad LGBTTTIQ+, le kajnáalo’ob ku meyajtiko’ob paak’áal lu’umil yéetel u tusbeelil u kaláantqa’al ba’alcheob ikil kun k’amiko’ trato digno tuláakal ba’alcheil way t- lu’umil.
Bey xan aprobaarta’ab le acuerdo ikil u jóok’sa’al le convocatoria ti’al u k’a’amal candidatas, candidatos ti’al u náajalta’al le chíimpolal reconocimiento “Médico del Año en el Estado de Yucatán”; tu xuulbale túuxta’ab jejeláas iniciativas ti’ le Comisiones ti’ Puntos Constitucionales y Gobernación; de Juventud, Cultura Física y Deporte; Comisiones Unidas de Derechos Humanos, y Desarrollo Humano e Inclusión de los Grupos en Situación de Vulnerabilidad; Comisión Salud y Seguridad Social y la Comisión de Presupuesto, Patrimonio Estatal y Municipal